Νeo4j εναντίον PureThink: Μια υπόθεση που απειλεί τα θεμέλια των αδειών GPL

Σε μια υπόθεση-ορόσημο για την κοινότητα του ελεύθερου λογισμικού, το Εφετείο των Ηνωμένων Πολιτειών για την 9η Περιφέρεια (Ninth Circuit) καλείται να αποφασίσει για τη νομιμότητα της τροποποίησης της GNU Affero General Public License (AGPLv3) από την Neo4j. Η υπόθεση Neo4j v. PureThink ξεκίνησε όταν η Neo4j, διάσημη για τη βάση δεδομένων γραφημάτων που αναπτύσσει, προσέθεσε επιπλέον περιορισμούς και το λεγόμενο “Commons Clause” στον κώδικα της AGPLv3, δημιουργώντας στην πράξη μια τροποποιημένη άδεια. Σύμφωνα με τον καθαρό όρο της AGPLv3, οποιαδήποτε “πρόσθετη απαίτηση ή περιορισμός” μπορεί να αφαιρεθεί από όσους κατέχουν το λογισμικό. Ωστόσο, η Neo4j κέρδισε σε πρώτο βαθμό μια απόφαση που έκρινε ότι η αφαίρεση του Commons Clause δεν ήταν νόμιμη.

Στο επίκεντρο της σύγκρουσης βρίσκεται ο John Mark Suhy, ιδρυτής και CTO της PureThink και iGov, ο οποίος δημιούργησε μια “fork” έκδοση (ONgDB) της Neo4j βασισμένη στην αρχική AGPLv3, απαλλάσσοντάς την από τους πρόσθετους περιορισμούς. Οι κινήσεις αυτές οδήγησαν σε πολυετή δικαστική διαμάχη και κατέληξαν σε μια απόφαση του Περιφερειακού Δικαστηρίου της Καλιφόρνιας, που ορίζει πως οι τροποποιήσεις της άδειας από τον κάτοχο πνευματικών δικαιωμάτων (licensor) μπορούν να παραμείνουν σε ισχύ, παρά το ότι η ίδια η AGPLv3 επιτρέπει στους χρήστες να τις αφαιρούν. Τώρα, το Εφετείο θα εξετάσει την έφεση που έχει καταθέσει ο Suhy, με ορισμένες οργανώσεις ελεύθερου λογισμικού – όπως η Software Freedom Conservancy – να συμμετέχουν ως φίλοι του δικαστηρίου (amicus curiae) για να υποστηρίξουν ότι η εν λόγω απόφαση παραβιάζει τα θεμέλια της GPL.

Η νομική σημασία της υπόθεσης είναι κρίσιμη. Εάν η απόφαση του Περιφερειακού Δικαστηρίου επαληθευθεί σε ανώτερο βαθμό, το αποτέλεσμα θα μπορούσε να επιτρέψει σε κατόχους λογισμικού με GPL ή AGPL να προσθέτουν μη αφαιρέσιμους περιορισμούς και να αχρηστεύουν την ουσία του copyleft. Αυτό θέτει σε κίνδυνο τη διαχρονική αρχή της “ελευθερίας μεταγενέστερης διανομής” του ανοικτού κώδικα, όπου οποιοσδήποτε μπορεί να αφαιρεί εξωτερικούς περιορισμούς που παραβιάζουν τους πυρήνες της GPL. Η Free Software Foundation (FSF), ο αρχικός δημιουργός των αδειών GPL, μέχρι πρότινος δεν είχε ενεργά αναμιχθεί στο σκέλος της έφεσης, αν και φέρεται να ετοιμάζει τώρα δικό της νομικό κείμενο (amicus brief).

Εν αναμονή της απόφασης του Εφετείου, η κοινότητα του ελεύθερου λογισμικού βρίσκεται σε κατάσταση επιφυλακής, αφού ενδεχόμενη επικύρωση της απόφασης της πρωτοβάθμιας δίκης θα μπορούσε να ανατρέψει όσα θεωρούνται δεδομένα σχετικά με την ελευθερία και την κοινοχρησία που εγγυάται το GPL οικοσύστημα. Παράλληλα, φωτίζει τις διαφορές μεταξύ των οργανώσεων ελεύθερου λογισμικού, καθώς και τα κενά που αναδεικνύονται όταν οι χρήστες και προγραμματιστές λογισμικού δεν διαθέτουν επαρκή νομική κάλυψη για την προάσπιση των δικαιωμάτων τους στο “ελεύθερο” λογισμικό. Οποιαδήποτε κι αν είναι η τελική έκβαση, η υπόθεση Neo4j v. PureThink γίνεται σημείο αναφοράς στη συνεχιζόμενη συζήτηση για το μέλλον και τη βιωσιμότητα των αδειών ανοιχτού κώδικα.