Τα Ρώσικα σχέδια για την κατασκευή ενός ρωσικού κλώνου Android

Μετά την εισβολή στην Ουκρανία πριν από ένα χρόνο, η Ρωσία αντιμετώπισε την έξοδο εταιρειών και υπηρεσιών τεχνολογίας. Αυτό περιλαμβάνει την έξοδο της Samsung και της Apple, δύο από τις πιο δημοφιλείς μάρκες smartphone στον κόσμο. Σε απάντηση, η χώρα έχει διπλασιάσει τις προσπάθειές της να αποκτήσει τεχνολογική αυτάρκεια, συμπεριλαμβανομένης της δημιουργίας ενός νέου smartphone Android.

Η συσκευή, η οποία δεν έχει ακόμη όνομα, θα κατασκευαστεί από την National Computer Corporation (NCC), μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες πληροφορικής της Ρωσίας, με φιλόδοξο στόχο να πουλήσει 100.000 smartphones και tablets μέχρι το τέλος του 2023. Ο Alexander Kalinin, ιδρυτής της NCC, δήλωσε τη Δευτέρα στα τοπικά μέσα ενημέρωσης ότι σκοπεύει να επενδύσει 10 δισεκατομμύρια ρούβλια (περίπου 125 εκατομμύρια ευρώ) στο έργο και ελπίζει να κατακτήσει το 10% της καταναλωτικής αγοράς έως το 2026.

Η είδηση έρχεται μόλις λίγες ημέρες μετά την απαγόρευση από το Υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ των εξαγωγών στη Ρωσία τηλεφώνων και άλλων ηλεκτρονικών συσκευών που κοστίζουν πάνω από 300 δολάρια. Οι ειδικοί λένε, ωστόσο, ότι ένα ρωσικό smartphone θα δυσκολευτεί να νικήσει τους φθηνούς ανταγωνιστές από την Κίνα και μπορεί να αντιμετωπίσει προβλήματα με τη χρήση του Android της Google.

"Νομίζω ότι ενώ τα τηλέφωνα μπορεί να είναι αρχικά Android, η Google μπορεί να μην επιτρέψει την πλήρη άδεια χρήσης στο εγγύς μέλλον", λέει ο Jan Stryjak, αναπληρωτής διευθυντής στην Counterpoint Research, μια εταιρεία ανάλυσης του κλάδου. "Τα τηλέφωνα ίσως χρειαστεί να μεταβούν σε άλλο λειτουργικό σύστημα".
Η Google δεν προσφέρει πλέον πληρωμένες εφαρμογές ή ενημερώσεις για αυτές τις εφαρμογές στους Ρώσους χρήστες. Αλλά έχει σταματήσει να εμποδίζει τους ανθρώπους στη Ρωσία να χρησιμοποιούν τις δωρεάν υπηρεσίες της, όπως το Gmail, τους Χάρτες, το Play και το YouTube. Η Google δεν απάντησε αμέσως στο αίτημα του WIRED για σχολιασμό σχετικά με τις ρωσικές εταιρείες που χρησιμοποιούν το Android.

Το νέο πρόγραμμα smartphone είναι μόνο μία από τις πολλές προσπάθειες της Ρωσίας για τεχνολογική αυτάρκεια και ψηφιακή κυριαρχία. Η χώρα έχει υποσχεθεί "άνευ προηγουμένου" ποσά χρηματοδότησης για την ανάπτυξη της βιομηχανίας ηλεκτρονικών ειδών, γεγονός που αποτελεί πειρασμό για τις ρωσικές εταιρείες. Αλλά δεν είναι όλοι πεπεισμένοι ότι οι κυβερνητικές επιδοτήσεις θα οδηγήσουν σε νέα προϊόντα -ή αν προϊόντα όπως το τηλέφωνο της NCC θα πετύχουν.

"Ειλικρινά, απ' όσο γνωρίζω, μοιάζει με κόλπο δημοσίων σχέσεων", λέει ο Karen Kazaryan, γενικός διευθυντής και ιδρυτής του Ινστιτούτου Έρευνας Διαδικτύου, για το σχέδιο smartphone της NCC.

Στον πυρήνα της, αυτή η ψηφιακή κυριαρχία σημαίνει τον κρατικό έλεγχο του διαδικτύου εντός των συνόρων της, συμπεριλαμβανομένου του περιεχομένου, των δεδομένων και των υποδομών, επιτρέποντας στην κυβέρνηση να αποκλείσει τη διαδικτυακή σφαίρα της χώρας από τον υπόλοιπο κόσμο. Η ρωσική κυβέρνηση άρχισε να προωθεί την ιδέα μετά τις κυρώσεις που ακολούθησαν την προσάρτηση της Κριμαίας το 2014.

Κατά κάποιο τρόπο, οι προσπάθειες της Ρωσίας ήταν επιτυχείς. Αφού το Instagram, το Facebook και το Twitter μπλοκαρίστηκαν στη χώρα, ορισμένοι Ρώσοι χρήστες στράφηκαν στα εγχώρια μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ιδίως στο VKontakte, τη ρωσική έκδοση του Facebook. Ρωσικές εταιρείες, κρατικές και ιδιωτικές, προσπαθούν επίσης να προσελκύσουν τους Ρώσους από το TikTok, το Instagram και το YouTube σε παραλλαγές όπως το Yappy, το Rossgram και το RuTube. Πολλές από αυτές τις πλατφόρμες, ωστόσο, έχουν προσελκύσει κριτική για ξεπερασμένα σχέδια, έλλειψη χρηστών ή υπερβολική κρατική προπαγάνδα.

Ένα άλλο σχέδιο που έλαβε πολλές φανφάρες ήταν το εγχώριο κατάστημα εφαρμογών RuStore που ξεκίνησε τον Μάιο του περασμένου έτους από το VKontakte και το ρωσικό Υπουργείο Ψηφιακής Ανάπτυξης για να αντικαταστήσει το Google Play και το App Store της Apple. Το κατάστημα έχει περισσότερους από 10 εκατομμύρια χρήστες, σύμφωνα με το VKontakte.

Το νέο κύμα κυρώσεων μετά την εισβολή στην Ουκρανία έδωσε νέο αέρα στην έννοια της τεχνολογικής αυτάρκειας, με τη ρωσική κυβέρνηση να δρομολογεί πολλαπλές πρωτοβουλίες για τη δημιουργία εγχώριων υποκατάστατων για τα ξένα ηλεκτρονικά προϊόντα, τις διαδικτυακές πλατφόρμες και το λογισμικό, από τα οποία εξαρτώνται πολλές ρωσικές εταιρείες.

Πάνω από χίλιες εταιρείες τεχνολογίας σταμάτησαν ή περιόρισαν τις δραστηριότητές τους στη Ρωσία μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Μέσα σε μόλις ένα μήνα, η Cisco, η SAP, η Oracle, η IBM, η TSMC, η Nokia και η Ericsson, καθώς και η Samsung και η Apple, εγκατέλειψαν την αγορά, επηρεάζοντας ολόκληρους κλάδους, συμπεριλαμβανομένων των παρόχων κινητής τηλεφωνίας, των εργοστασίων, των νεοφυών επιχειρήσεων και των μεγάλων κρατικών εταιρειών. Σύμφωνα με την IDC, η ρωσική αγορά πληροφορικής το 2022, συρρικνώθηκε κατά 12,1 δισεκατομμύρια δολάρια ή 39%.

Ο Ρώσος πρωθυπουργός Μιχαήλ Μισούστιν δήλωσε τον Φεβρουάριο ότι η Ρωσία θέλει να αντικαταστήσει το 85% του ξένου λογισμικού με ρωσικά υποκατάστατα, ανοίγοντας δεκάδες λεγόμενα κέντρα υποκατάστασης εισαγωγών. Μεταξύ αυτών είναι και ένα σχέδιο για τη δημιουργία ενός εθνικού λειτουργικού συστήματος για συσκευές. Το σχέδιο, ωστόσο, βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο χωρίς να υπάρχει ορατός οδικός χάρτης, λέει ο Καζαριάν του Ινστιτούτου Έρευνας Διαδικτύου.

"Επί του παρόντος, μερικοί μεγάλοι παίκτες προσπαθούν να προσεταιριστούν την κυβέρνηση για επιδοτήσεις ώστε να δημιουργήσουν συσκευές με "εθνικό λειτουργικό σύστημα για κινητά", όποιο κι αν είναι αυτό", λέει.

Μια από τις πιο υποσχόμενες εναλλακτικές λύσεις του Android είναι το Aurora OS, ένα λειτουργικό σύστημα smartphone με βάση το Linux που κατασκευάστηκε από τη ρωσική κρατική εταιρεία τηλεπικοινωνιών Rostelecom. Αλλά το Aurora δημιουργήθηκε κυρίως για κυβερνητική χρήση και δεν υποστηρίζει εφαρμογές Android. Τον Δεκέμβριο, η ρωσική κυβέρνηση αρνήθηκε να διαθέσει οποιοδήποτε ποσό από τα 22 δισεκατομμύρια ρούβλια (273,3 εκατομμύρια ευρώ) που προορίζονταν για την ανάπτυξη του ρωσικού λειτουργικού συστήματος.

Άλλοι κατασκευαστές ρωσικών smartphone, όπως η BQ, έχουν υποσχεθεί να προσαρμόσουν το HarmonyOS της Huawei για τα κινητά τους. Αλλά δεν υπάρχουν νέα προόδου από την ανακοίνωση της BQ τον Σεπτέμβριο. Η Huawei, η οποία εδρεύει στην Κίνα, ανέπτυξε το δικό της λειτουργικό σύστημα το 2019, αφού η Google σταμάτησε να παρέχει τη σουίτα υπηρεσιών λογισμικού για κινητά στην εταιρεία λόγω των εμπορικών κυρώσεων των ΗΠΑ. Ο κινεζικός γίγαντας της πληροφορικής έχει δηλώσει ότι δεν σχεδιάζει να κυκλοφορήσει κινητά τηλέφωνα εξοπλισμένα με HarmonyOS εκτός Κίνας.

Ο αγώνας της Huawei να ανταγωνιστεί εκτός Κίνας δείχνει ότι είναι δύσκολο για μια μάρκα smartphone να κερδίσει αγοραστές χωρίς πρόσβαση στις υπηρεσίες της Google. Η Huawei έχασε σχεδόν το ένα τρίτο των εσόδων της το 2020, το έτος μετά την επιβολή κυρώσεων που έκοψαν την πρόσβασή της στους χάρτες Google, το Gmail και άλλες κοινές εφαρμογές της Google. Το μεγαλύτερο εμπόδιο που μπορεί να αντιμετωπίσει το νέο smartphone της NCC, ωστόσο, είναι τα φθηνά και εύκολα διαθέσιμα τηλέφωνα από την Κίνα.

Τα στοιχεία της Counterpoint δείχνουν ότι τα τηλέφωνα από τη Xiaomi, τη Realme και την Honor, μια οικονομική μάρκα που ανήκε προηγουμένως στη Huawei, έχουν αντικαταστήσει τα κάποτε πιο δημοφιλή iPhones και συσκευές Samsung Galaxy, αντιπροσωπεύοντας το 95% της αγοράς πέρυσι.

"Υπάρχει ακόμη μεγάλος ανταγωνισμός", λέει ο Stryjak της Counterpoint. "Δεν νομίζω ότι υπάρχει τεράστιο κενό στην αγορά για έναν νέο παίκτη".

Άλλα ρωσικά τηλέφωνα, με πιο γνωστό το Yotaphone, προσπάθησαν να κατακτήσουν την εγχώρια αγορά, αλλά παρέμειναν σε πολύ μικρή κλίμακα, λέει ο Stryjak. Οι Ρώσοι προτιμούν τις μάρκες που ήδη γνωρίζουν. Χάρη στο παράλληλο εμπόριο -την εισαγωγή αγαθών χωρίς την άδεια του κατασκευαστή- ακόμη και τα Samsungs και τα iPhone εξακολουθούν να διατίθενται στη χώρα. Η NCC λέει ότι στοχεύει να τιμολογήσει τα smartphones της μεταξύ 10.000 και 30.000 ρούβλια (125 και 372 ευρώ).

"Εξετάζουμε διάφορες επιλογές. Αυτό θα μπορούσε να είναι η παραγωγή σε ρωσικά εργοστάσια ή η εργολαβική κατασκευή σε κινεζικές επιχειρήσεις", δήλωσε ο Kalinin της NCC στα τοπικά μέσα ενημέρωσης. 

Άλλοι κατασκευαστές ρωσικών smartphone, όπως η Smartekosistema, που ανήκει στον κρατικό γίγαντα Rostec, διαπίστωσαν ότι δεν μπόρεσαν να προμηθευτούν τα απαραίτητα τσιπ από την TSMC για τη δεύτερη έκδοση της συσκευής τους, το AYYA T2. Όλα αυτά μπορεί να κάνουν τη δημιουργία ρωσικών διεκδικητών της Samsung ή της Apple πολύ ακριβή.

"Πιθανότατα μπορείτε να φτιάξετε ένα smartphone στη Ρωσία με κινεζικά εξαρτήματα, αλλά δεν είναι πολύ αποδοτικό", λέει ο Kazaryan. "Και γιατί να αγοράσει κάποιος ένα ρωσικό τηλέφωνο που είναι πιο ακριβό από τη Xiaomi;"