Ο γιατρός θα σας δει τώρα... εικονικά

Όσο οι πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης πασχίζουν να ξεπεράσουν τις καθυστερήσεις λόγω της πανδημίας COVID-19 αλλά και να εξυπηρετήσουν έναν πληθυσμό που γερνάει, η δημοτικότητα της τηλεϊατρικής θα συνεχίσει να μεγαλώνει.

Μην ξεχνάμε, ότι κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19 οι υπηρεσίες τηλεϊατρικής ήταν ένας από τους τομείς που απέδειξαν πόσο πετυχημένες λύσεις μπορεί να δώσει η τεχνολογία, λένε οι ειδικοί από την ομάδα της παγκόσμιας εταιρίας ψηφιακής ασφάλειας ESET.

Ακριβώς όπως οι υπηρεσίες που βασίζονται στο cloud βοήθησαν τους εργαζόμενους να παραμείνουν παραγωγικοί κατά τη διάρκεια της καραντίνας, έτσι και οι συνεδρίες τηλεϊατρικής εξασφάλισαν ότι οι γιατροί συνέχισαν να προσφέρουν βασική υγειονομική περίθαλψη και συμβουλές εξ αποστάσεως. Στην πραγματικότητα, οι συνεδρίες τηλεϊατρικής αντιπροσώπευσαν το ένα τέταρτο όλων των ιατρικών επαφών στις ΗΠΑ κατά τους πρώτους τέσσερις μήνες της πανδημίας, όταν την προηγούμενη χρονιά το ποσοστό ήταν… μόλις 1%! 

Όμως, είναι ασφαλής η χρήση των υπηρεσιών τηλεϊατρικής; Προστατεύονται επαρκώς τα δεδομένα των ασθενών; Θα μπορούσαν τα δεδομένα αυτά να πωληθούν σε τρίτους ή να κλαπούν από χάκερ και ακόμη και να πουληθούν στο σκοτεινό διαδίκτυο;

«Tώρα που η διαδικασία αυτή έχει εξομαλυνθεί και έχουμε επίσης συνηθίσει όλο και περισσότερο στην υβριδική μας ζωή, αναδύονται πρόσθετες ανησυχίες για την ασφάλεια και την προστασία της ιδιωτικής ζωής» αναφέρει η ESET. «Καθώς η τηλεϊατρική γίνεται όλο και πιο διαδεδομένη, ίσως θα έπρεπε να ενδιαφερθείτε περισσότερο για αυτούς τους πιθανούς κινδύνους» λέει η ομάδα της εταιρείας και εξηγεί τι είναι η τηλεϊατρική, ποιοι οι κίνδυνοι για την προστασία των προσωπικών δεδομένων και τι μπορούμε να κάνουμε για να τα προστατέψουμε.

Τι είναι η τηλεϊατρική;

Η τηλεϊατρική, τηλε-θεραπεία, ή τηλε-υγεία αναφέρεται σε οποιαδήποτε υπηρεσία που επιτρέπει σε έναν επαγγελματία υγείας να παρέχει φροντίδα στους ασθενείς του εξ αποστάσεως. Για τους περισσότερους ανθρώπους αυτό σημαίνει συνομιλία online μέσω βίντεο ή μέσω τηλεφώνου. Μια τεράστια ποικιλία νέων εφαρμογών έχει ξεπηδήσει για να εξυπηρετήσει αυτή την ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά.

Επιπλέον, τα γραπτά μηνύματα, τα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και οι υπηρεσίες ανταλλαγής αρχείων μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη μεταφορά σημαντικών πληροφοριών και συνταγών ασθενών. Η τηλεϊατρική επεκτείνεται επίσης στην απομακρυσμένη παρακολούθηση των ασθενών μέσω συνδεδεμένων συσκευών, όπως  μετρητές σακχάρου, πιεσόμετρα, και συσκευές παρακολούθησης δραστηριότητας.

Ποιοι είναι οι κυριότεροι κίνδυνοι για την ασφάλεια και το απόρρητο της τηλεϊατρικής;

Όπου υπάρχουν ευαίσθητα δεδομένα προς κλοπή ή αγορά, οι κυβερνοεγκληματίες και οι απατεώνες καραδοκούν. Τα δεδομένα των ασθενών είναι ιδιαίτερα πολύτιμα στις σκοτεινές γωνιές του Internet, καθώς περιλαμβάνουν προσωπικές και οικονομικές πληροφορίες που μπορούν να αξιοποιηθούν σε απάτες ταυτότητας και ασφάλισης ή για την παράνομη απόκτηση συνταγών φαρμάκων.

Μπορεί επίσης να περιλαμβάνουν προσωπικές ιατρικές πληροφορίες, οι οποίες θα μπορούσαν ακόμη και να χρησιμοποιηθούν ως μοχλός πίεσης σε απόπειρες εκβιασμού.

Υπάρχουν πολλαπλοί πιθανοί κίνδυνοι, από τις ίδιες τις εφαρμογές και τους προγραμματιστές τους μέχρι τις συσκευές των ασθενών και των γιατρών. Σύμφωνα με την ESET αυτοί είναι μερικοί που πρέπει να λάβουμε υπόψη:

• Συλλογή δεδομένων: Σύμφωνα με τη βρετανική μη κερδοσκοπική οργάνωση Privacy International: «Η πρόκληση των εφαρμογών τηλεϊατρικής είναι επίσης ο κινητήριος σκοπός πίσω από την ύπαρξή τους: η συλλογή δεδομένων υγείας από τα άτομα». Προσθέτει ότι ορισμένες εφαρμογές τηλεϊατρικής «συλλέγουν και αποθηκεύουν πολύ περισσότερα δεδομένα» από ό,τι οι παραδοσιακοί πάροχοι υγειονομικής περίθαλψης. Αυτό ενέχει τον κίνδυνο να πωληθούν σε τρίτους (αν και αυτό ρυθμίζεται αυστηρά στην Ευρώπη με τον γενικό κανονισμό για την προστασία δεδομένων - GDPR) ή να κλαπούν/διαρρεύσουν, εάν ο πάροχος της εφαρμογής δεχθεί κυβερνοεπίθεση. Το 2020, μια διαρροή δεδομένων στην Babylon Health οδήγησε στην αποστολή βίντεο ιδιωτικών συνεδριών σε άλλους ασθενείς.
• Ευπάθειες λογισμικού: Το λογισμικό τηλεϊατρικής μπορεί να περιέχει σφάλματα ασφαλείας που μπορούν να αξιοποιηθούν από χάκερ για να αρπάξουν πληροφορίες ασθενών και να διαπράξουν απάτη.
• Κλοπή διαπιστευτηρίων εφαρμογών: Εάν οι χρήστες χρησιμοποιούν αδύναμους ή εύκολα αναγνωρίσιμους κωδικούς υπάρχει ο κίνδυνος οι χάκερ να υποκλέψουν το λογαριασμό τους και να συλλέξουν ευαίσθητες ιατρικές και οικονομικές πληροφορίες. Η επαναχρησιμοποίηση κωδικών πρόσβασης αποτελεί επίσης σημαντική απειλή: εάν χρησιμοποιείτε τον ίδιο κωδικό πρόσβασης στην εφαρμογή τηλεϊατρικής και σε άλλες ιστοσελίδες και εφαρμογές, τότε εάν παραβιαστούν, τα ίδια διαπιστευτήρια θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από χάκερ για να ξεκλειδώσουν την εφαρμογή τηλεϊατρικής που χρησιμοποιείται.
• Κακόβουλες (ψεύτικες) εφαρμογές τηλεϊατρικής: Μια άλλη κλασική τεχνική των χάκερ για την παραβίαση των δεδομένων των χρηστών είναι η τοποθέτηση νόμιμων εφαρμογών παγιδευμένων με κακόβουλο λογισμικό σε αγορές εφαρμογών και η αναμονή για τη λήψη τους από ανυποψίαστους χρήστες. Θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν αυτό το κακόβουλο λογισμικό για να συλλέξουν προσωπικά και οικονομικά δεδομένα από το τηλέφωνο.
• Κίνδυνοι συνδεδεμένων συσκευών: Ακριβώς όπως οι εφαρμογές τηλεϊατρικής συλλέγουν τεράστιες ποσότητες δεδομένων, το ίδιο μπορούν να κάνουν και οι συνδεδεμένες συσκευές, όπως οι συσκευές παρακολούθησης της υγείας. Ορισμένες από αυτές υποδεικνύουν, για παράδειγμα, τη τοποθεσία και τις δραστηριότητες του χρήστη και μπορεί να αποθηκεύονται τόσο από τον πάροχο υγειονομικής περίθαλψης όσο και από τον κατασκευαστή της συσκευής ή της εφαρμογής - πολλαπλασιάζοντας τον κίνδυνο διαρροών, παραβιάσεων και περαιτέρω πώλησης σε ύποπτα τρίτα μέρη. Πολλοί από εμάς μπορεί να μην διαβάσουν τα ψιλά γράμματα στις πολιτικές απορρήτου που επιτρέπουν το τελευταίο, αν και ο κανονισμός GDPR θα πρέπει να προστατεύει τους καταναλωτές της ΕΕ από την υπερβολική κοινή χρήση δεδομένων. Ο κανονισμός HIPAA στις ΗΠΑ διασφαλίζει ότι συλλέγονται μόνο ιατρικά απαραίτητα δεδομένα και ρυθμίζει ποιος μπορεί να έχει πρόσβαση σε αυτά. Αλλά δεν τηρούν όλες οι επιχειρήσεις τους κανόνες.
• Υπολογιστές ασθενών και smartphones: Θα πρέπει επίσης να γνωρίζουμε ότι οι υπολογιστές ή οι συσκευές που χρησιμοποιούμε για την πρόσβαση στις υπηρεσίες τηλεϊατρικής μπορεί να κινδυνεύουν από κατασκοπεία ή πειρατεία. Εάν ένας χάκερ καταφέρει να αποκτήσει απομακρυσμένη πρόσβαση στον υπολογιστή σας ή σε άλλη συσκευή, θα έχει πρόσβαση στους κωδικούς σύνδεσης και τις πληροφορίες τηλεϊατρικής. Το ίδιο ισχύει και για τις συσκευές των επαγγελματιών υγείας.
• Κίνδυνοι απορρήτου της πλατφόρμας συνομιλίας: Οι εμπορικές πλατφόρμες τηλεδιάσκεψης, όπως το Skype και το Zoom, χρησιμοποιούνται επίσης συχνά για τηλεϊατρική. Στην πραγματικότητα, οι κανονισμοί χαλάρωσαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας για να το επιτρέψουν αυτό. Ωστόσο, η χρήση τους θα μπορούσε να αυξήσει τον κίνδυνο πώλησης δεδομένων ασθενών σε τρίτους.

Τι μπορείτε να κάνετε;

Μερικά βήματα μπορούν να σας βοηθήσουν να μετριάσετε πολλές από τις ανησυχίες που αναφέρονται παραπάνω. Σκεφτείτε τα εξής:

1. Προστατέψτε τον υπολογιστή/τη συσκευή σας με λογισμικό ασφαλείας από αξιόπιστο προμηθευτή.
2. Χρησιμοποιείτε πάντα ισχυρούς και μοναδικούς κωδικούς πρόσβασης
3. Προσθέστε ένα επιπλέον επίπεδο ασφάλειας στους κωδικούς πρόσβασης, ενεργοποιώντας τον έλεγχο ταυτότητας πολλαπλών παραγόντων, όπου είναι διαθέσιμος
4. Διατηρείτε πάντα τις εφαρμογές τηλεϊατρικής και συνομιλίας ενημερωμένες
5. Ρωτήστε τον πάροχο εφαρμογών τηλεϊατρικής που χρησιμοποιείτε πώς επεξεργάζονται και διασφαλίζονται οι προσωπικές πληροφορίες και οι πληροφορίες υγείας
6. Βεβαιωθείτε ότι τυχόν εμπορικές εφαρμογές συνομιλίας που χρησιμοποιούνται για την τηλεϊατρική είναι κρυπτογραφημένες από άκρη σε άκρη
7. Ποτέ μη συνδέεστε σε δημόσιο Wi-Fi hotspot ή κοινόχρηστο υπολογιστή/συσκευή
8. Μην κλείνετε ραντεβού τηλεϊατρικής ή μη μοιράζεστε πληροφορίες με έναν πάροχο εφαρμογών τηλεϊατρικής που δε γνωρίζετε ή με στοιχεία επικοινωνίας που δεν αναγνωρίζετε

Το να σιγουρέψουμε ότι τα δεδομένα μας είναι ασφαλή και ότι διασφαλίζεται η ιδιωτικότητά μας είναι ένα πρώτο βήμα ζωτικής σημασίας για να αξιοποιήσουμε στο έπακρο μια τεχνολογία που είναι όλο και πιο σημαντική για την υγεία και την ευημερία μας.